Parafia Rzymskokatolicka p. w. św. Anny w Ustrzykach Górnych

ks. Marek Typrowicz

Parafia Rzymskokatolicka p. w. św. Anny w Ustrzykach Górnych położona na obecnych południowo – wschodnich kresach Rzeczypospolitej jest jedną z najbardziej rozległych i jednocześnie najmniej zaludnionych w Polsce. Parafia należy do dekanatu Lutowiska w Archidiecezji Przemyskiej. Obszar administracyjnie należy do Gminy Lutowiska, Powiatu Bieszczadzkiego, województwa Podkarpackiego. Parafia obejmuje siedem małych miejscowości: Wołosate, Ustrzyki Górne, Bereżki, Pszczeliny, Stuposiany, Muczne i Tarnawa Niżna. Z Wołosatego do Ustrzyk Górnych jest 5 km, a do ostatniej zamieszkałej przez kilka rodzin miejscowości (Tarnawa Niżna) jeszcze 27 km.

Rys historyczny

Ustrzyki Górne – wieś nad potokiem Wołosaty – lokowana na prawie wołoskim w 1580 r. Pierwsze wzmianki o terenie przyszłych Ustrik znajdujemy w 1529 r. Od 1667 była królewszczyzną – do 1777 r. Kilkakrotnie niszczona (napady zbójników, wojny) definitywnie przestała istnieć w 1947 r. kiedy to ostatnich 59 mieszkańców wysiedlono na Ziemie Zachodnie. W roku 1921 w Ustrzykach było 68 domów i 428 mieszkańców, z których 110 podało narodowość rusińską, 313 – polską, a 5 – żydowską. Obecnie jest niespełna 100 stałych mieszkańców. Znajdują się tu: siedziba Bieszczadzkiego Parku Narodowego, Strażnica Straży Granicznej, Stacja GOPR, Hotel Górski PTTK, schroniska i pensjonaty, plebania parafii p. w. św. Anny oraz Archidiecezjalny Dom Rekolekcyjny. Węzeł szlaków turystycznych i punkt wyjścia na najatrakcyjniejsze szczyty polskich Bieszczadów: Szeroki Wierch, Tarnice, Krzemień, Halicz, Rawkę, Połoninę Caryńską i Bukowe Berdo. Stąd też wychodzą pątnicy Drogą Krzyżową na Tarnicę. Historia parafii związana jest z powojennymi losami tej części Bieszczadów. Szczególnie tragicznie zapisały się lata 1944 – 1946, kiedy przeprowadzano akcję wysiedleńczą do ZSRR, oraz 1947-1948 – wówczas przesiedlono pozostałą ludność na tzw. ziemie odzyskane. Bieszczady całkowicie opustoszały, a świątynie i domostwa – o ile nie zostały zniszczone w czasie walk z ukraińskimi nacjonalistami – rozpadały się pod wpływem czasu i ludzkiej dewastacji. Kiedy w roku 1951 nastąpiła regulacja granicy państwowej i m.in. Lutowiska przekazano do Polski – wraz z rodzinami przesiedlonymi z Lubelszczyzny pojawili się leśnicy. W latach następnych zachęcano do bieszczadzkiego osadnictwa, ale surowe warunki klimatu, brak infrastruktury oraz fatalny stan dróg (a właściwie bezdroży) – pionierów nie przysparzały. Odzyskany wraz z miejscowością kościół w Lutowiskach, odległy o ponad 20 km od Ustrzyk Górnych, stanowił wówczas jedyną świątynię dla garstki wiernych. Możliwość uzyskania lepszych zarobków, pracy i mieszkania, oraz poczucie pewnej swobody powodowały, że ludzi przybywało, wzrastał także ruch turystyczny. Zaistniała pilna potrzeba roztoczenia opieki duszpasterskiej nad powiększającą się wspólnotą wiernych.

Cerkiew greckokatolicka (parafialna) p. w. św. Michała Archanioła wzniesiona została w 1765 r. Była to świątynia drewniana, prawdopodobnie ustawiona na miejscu poprzedniej. Następna świątynia powstała w 1908 r., odnawiana w 1926 r. Kościół w Lutowiskach, zdewastowany w sposób właściwy Sowietom został oddany do użytku w latach sześćdziesiątych XX w. Do oddalonych ponad 20 km Ustrzyk Górnych proboszcz z Lutowisk, ks. Stanisław Wawrzkowicz docierał najpierw w święta, a później także w niedziele, odprawiając Eucharystię w domach mieszkańców, następnie w drewnianej wiacie wybudowanej na miejscu zniszczonej cerkwi. Wtedy też pojawił się zamiar budowy kościoła. Realizacji tej misji, z wielkim zaangażowaniem podjął się śp. ks. Stanisław Leja, który w latach 1983-93 był proboszczem w Lutowiskach. Plac pod budowę został poświęcony 22 VII 1984 r. – zaraz też rozpoczęto pierwsze prace budowlane, które wiosną 1985 roku ruszyły „pełną parą”. Latem następnego roku Ks. Biskup Ignacy Tokarczuk (3 VIII 1986 r.) poświęcił kościół. Wybudowanie Domu Rekolekcyjnego obok kościoła, umożliwiło stały pobyt kapłana i opiekę duszpasterską nad wspólnotą. Pierwszym rektorem kościoła w Ustrzykach Górnych został ks. Stanisław Węglarz (1994-1995), następnie ks. Andrzej Pokrywa (1995-1997) i ks. Tadeusz Żygłowicz (1997-1998). Kolejnym rektorem był ks. Adam Boruta (1998 – 2005), który następnie został mianowany pierwszym proboszczem nowej parafii.

Bliskość czystej natury, to szansa na obcowanie z Bogiem. Tutaj, z dala od zgiełku świata, można łatwiej przeżywać z Nim spotkanie. Doświadczał tych przeżyć duszpasterz młodzieży i zapalony turysta ks. Karol Wojtyła (bł. Jan Paweł II), ucząc młodych miłości do Boga i ukazując Jego ślady w bogactwie bieszczadzkiej przyrody. Latem 1953 r. przybył do wyludnionych Ustrzyk Górnych z młodzieżą i 5 sierpnia weszli na Tarnicę (najwyższy szczyt polskich Bieszczadów – 1346 m n.p.m). Dla upamiętnienia tamtej wyprawy Ojca Świętego Jana Pawła II, jak też III Pielgrzymki do Ojczyzny (8 VI 1987 r.) na szczycie Tarnicy został umieszczony ponad siedmiometrowy, metalowy krzyż. Od ponad dwudziestu lat, w Wielki Piątek do krzyża pielgrzymuje nawet kilkutysięczna rzesza pątników odprawiając Drogę Krzyżową.

Obraz Matki Bożej

Cennym zabytkiem kościoła parafialnego jest obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem z roku 1902, pochodzący z cerkwi greckokatolickiej z Woli Sękowej lub Nagórzan. W czasie wojny uległ częściowej dewastacji (m.in. przestrzeleniu). Ukryto go na strychu kościoła w Nowotańcu. W roku 1986 został przywieziony do Ustrzyk Górnych przez ks. Franciszka Rząsę. W roku 2011 został odrestaurowany i umieszczony w przygotowanym bocznym ołtarzu.

Parafia

Parafia w Ustrzykach Górnych p. w. św. Anny została erygowana dekretem Ks. Abpa Józefa Michalika 3 V 1999 r. Odtąd proboszcz nowej parafii otoczył opieką duszpasterską kościół w Pszczelinach p. w. świętych Apostołów Piotra i Pawła (wybudowany w latach 1988-89, a poświęcony 22 X 1989 r.), a także tymczasową kaplicę w Mucznem i w Tarnawie Niżnej. W budowie kościoła w Pszczelinach wydatnie, (chociaż nieoficjalnie) pomagały: Zarząd Budownictwa Leśnego i przedsiębiorstwo „Igloopol”. Natomiast w Mucznem, w budynku Nadleśnictwa przebudowanym na rezydencję wypoczynkową Urzędu Rady Ministrów – istniało malutkie pomieszczenie, mające pełnić w razie potrzeby rolę kaplicy. Po zwrocie budynku do Lasów Państwowych, w roku 1982, kaplica funkcjonowała zgodnie z przeznaczeniem, jednak wkrótce definitywnie ją zamknięto. Sprawowanie Sakramentu Eucharystii przeniesiono do tzw. koszarowca – w Tarnawie Niżnej. W 1984 r. Mszy św. początkowo sprawował proboszcz z Lutowisk (ks. Henryk Dobosz) a później księża z Ustrzyk Górnych. Wizytacja kanoniczna parafii przez ks. Abp Józefa Michalika, odwiedzającego wszystkie kaplice umocniła wiarę, jednocześnie utwierdzając miejscową wspólnotę w słuszności rozwoju kościoła na tym terenie. Po likwidacji „Igloopolu” w Tarnawie, kaplicę przeniesiono do biurowca. Na początku 2000 roku powstał pomysł budowy kościoła w Tarnawie Niżnej, aby właśnie tam, w ostatniej zamieszkałej miejscowości nad górnym Sanem, można było sprawować Msze św. Kamień węgielny pod nową świątynię poświęcił w Krakowie Papież Jan Paweł II., a w 100-lecie poświęcenia pierwszego kościoła w Tarnawie Niżnej, proboszcz, ks. Adam Boruta odprawił Mszę św. na placu przyszłej budowy. Po załatwieniu formalności i uzyskaniu wszystkich uzgodnień w roku 2005 nowy proboszcz parafii p. w. św. Anny – ks. Marek Typrowicz od razu rozpoczął przygotowania do budowy nowej świątyni. Prace budowlane rozpoczęto w 2007 roku. W budowę zaangażowane było wiele osób pod przewodnictwem ks. proboszcza Marka Typrowicza i śp. ks. Franciszka Jarzyny. Nieocenioną była pomoc naszego Metropolity Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski Józefa Michalika, który poświęcił nową świątynię p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w dniu 9 maja 2009 r. Wezwanie nawiązuje do istniejącego przed II wojną kościółka w Tarnawie Niżnej. Murowanej świątyni, usytuowanej nad prawym brzegiem Sanu nieopodal cerkwi greckokatolickiej (p.w. św. Michała Archanioła) istniała od 1903 r. i jako obiekt znajdujący się na granicy państwowej została przez Sowietów zniszczona.

Kolejnym, najdalej wysuniętym na południe i zamieszkałym terenem w naszej parafii jest mała miejscowość Wołosate. Osada stanowi jedno z atrakcyjniejszych miejsc Bieszczadzkiego Parku Narodowego, co związane jest z narastającym ruchem turystycznym. Tutaj, początkowo w schronisku turystycznym, a następnie na starym cmentarzu, była latem odprawiana Msza św. W roku 2009 na miejscu zniszczonej cerkwi ustawiono drewnianą wiatę, gdzie w lipcu i sierpniu jest odprawiana niedzielna Msza św. Nadmienić trzeba także rozpoczęcie przygotowania do budowy kościoła filialnego w Mucznem, w lutym 2012 roku została zakupiona działka budowlana.

Obecnie Proboszczem parafii jest od 2005 roku oraz wicedziekanem dekanatu lutowiska ks. Marek Typrowicz. W latach 2007-2011 rezydentem był śp. ks. Franciszek Jarzyna, a od sierpnia 2011 r., parafia ma pierwszego wikariusza ks. Pawła Kaszubę. Warto nadmienić, że od maja 2011 r. rozpoczął oficjalnie działalność Parafialny Oddział Akcji Katolickiej skupiający przedstawicieli wszystkich miejscowości parafii. Przy każdym kościele filialnym posługują ministranci i Bielanki, a w liturgię zaangażowani są parafianie oraz w czasie wakacji młodzież z kapłanami wypoczywającymi w tych miejscowościach.

Odpusty w parafii:

Kościół parafialny w Ustrzykach Górnych – 26 lipiec, święto św. Anny
Kościół w Pszczelinach – 29 czerwiec, uroczystość św. Ap. Piotra i Pawła
Kościół w Tarnawie Niżnej – w niedzielę po uroczystości Najświętszego Serca Pana Jezusa